Zeldzaam?

Drie weken Kaapverdië heeft me een aantal ware droomsoorten opgeleverd. Roodsnavelkeerkringvogel, bruine gent: vogels waarvan je heerlijk kunt wegdromen, zowel in de maanden voorafgaand aan de vakantie als in de weken erna. Of rosse woestijnleeuwerik en renvogel: die waren het begrip droomsoort ver voorbij want daarvan had ik niet durven dromen. Rosse woestijnleeuwerik kwam op de eilanden die we zouden aandoen helemaal niet voor. Maar de paar uurtjes daglicht die we hadden op Sal, in afwachting van ons vliegtuig naar São Vicente, bleken voldoende. Ik zwierf wat door een stukje halfwoestijn naast het vliegveld, kaapverdische mus, kleine monarchvlinder en ineens waren ze daar, vlakbij: drie rosse woestijnleeuweriken. Voor gewone mensen misschien een saai beest maar voor mij een fantastische bonus.
Maar echt schokkende soorten waren het natuurlijk niet. Ze zijn daar niet zeldzaam dus dat je ze een keer ziet is niet heel verrassend. Dat was al anders bij die renvogels op São Nicolau. De Helm Field Guide Birds of the Atlantic Island, kortweg Helm, schrijft daarover: ‘Status on São Nicolau requires clarification’. Ik zou haast zeggen: bij deze. Er waren op Observado geen eerder meldingen van de soort op dit eiland.
Zo had ik nog een paar waarnemingen die, als je kijkt naar wat de Helm ervan zegt of wat er op Observado is ingevoerd, interessant leken. Neem de huiszwaluw. Helm: ‘Scarce and irregular passage migrant’. Niet meer dan zes eerdere meldingen op Observado. Voor wat het waard is, want wellicht zal niet iedere Europeaan die in Kaapverdië gaat vogelen met keerkringvogels en bruine genten in gedachten, de moeite nemen om een huiszwaluw in te voeren. Hoe dan ook, ik had er bij Tarrafal op São Nicolau en bij Ponta do Sol op Santo Antão. En zwarte wouw: 'Restricted to Santiago and Maio, and possibly still extant on Brava and São Vicente. Formerly more common but now rare or extinct on many islands. A recent survey in 1999 failed to locate it on any of the islands mentioned above, and located just one bird, on Boavista'. Aldus Helm. Toch diverse gezien bij Tarrafal op Sao Nicolau. Op Observado de eerste meldingen van de soort op het eiland.
Of turkse tortel: volgens Helm alleen op Madeira en de Canarische eilanden en dus niet in Kaapverdië. Op Observado overigens wel een aantal meldingen dus uniek was mijn vogel in de waterberging bij Mindelo, São Vicente, niet. Erop gelijkende 'African collared dove' lijkt overigens nog veel onwaarschijnlijker en wordt op Observado helemaal niet gemeld voor Kaapverdië. Sowieso zag ik niets aan de vogel dat niet klopte voor turkse.

Drie gevallen lijken me speciaal het vermelden waard. Boven Tarrafal op São Nicolau zag ik op 24 en op 28 juli twee alpengierzwaluwen. De Helm zegt daarover: ‘Six records of which five in 1997'. Maar ook: ‘Perhaps occurs more regularly than records suggest'. Hoe dan ook nog geen enkele eerdere melding voor Kaapverdië op Observado. Determinatie staat wat mij betreft niet ter discussie: grote gierzwaluwen met strak-witte onderzijde en donkere keelband. Klassieke vogels zoals ik ze ook ken uit de Alpen en hier en daar in Zuid-Europa.
Heb ik nu iets zeldzaams gezien? vroeg ik me af. Dat vroeg ik me nog veel harder af toen ik op 31 juli in de Ribeira Grande, bij Coculi op Santo Antão, die kleine zilverreiger met gele snavel zag. Die snavel leek me ook minder fijn, minder dun dan ik ze van kleine zilverreiger ken. De poten waren zwartgrijs, inclusief de tenen, en de vogel had ook geen afhangende kuifveren. Hij was veel te groot en had een veel te lange, dunne nek voor koereiger, wat natuurlijk mijn eerste gedachte was maar waar-ie sowieso eigenlijk helemaal niet op leek, maar kwam weer niet in de buurt van grote zilverreiger, overigens razend zeldzaam in Kaapverdië. Er bleef maar één optie over: middelste zilverreiger. De Helm zegt daarover: ‘Vagrant with eight records, all from Cape Verde’. In Observado drie eerdere gevallen, alle op Santiago.
En dan vond ik nog op 6 augustus in de waterberging bij Mindelo een kleine geelpootruiter. Die is wellicht in Kaapverdië minder zeldzaam dan bij ons maar moet ook daar een trans-Atlantische gast zijn. Volgens Helm 'seven recent records' en op Observado zes gevallen. Best zeldzaam dus. Maar ook deze wat mij betreft onmiskenbaar: een klein, rank ruitertje, maatje kleiner dan de groenpootruiters in zijn gezelschap, met knalgele poten, fijn, relatief kort snaveltje, nauwelijks zichtbare wenkbrauwstreep, donker grijsbruine bovendelen en recht afgesneden wit op stuit en staart.

Dat zijn dus drie voor Kaapverdië schijnbaar behoorlijk zeldzame soorten in drie weken. Zelf gevonden. Dat lijkt bijna teveel van het goede. In Nederland vind ik nooit iets. Aannemelijker lijkt me dan ook, dat ze minder zeldzaam zijn dan gedacht. Er valt, denk ik, nog heel wat te ontdekken in Kaapverdië. Erg leuke soorten blijven het overigens, hoeveel er ook de komende jaren nog ontdekt gaan worden.

12 augustus 2015


Ps. Inmiddels heb ik contact gehad met Cornelis Hazevoet, die het voorkomen van vogels in Kaapverdië monitort en regelmatig rapportages publiceert over de zeldzame vogels op de eilanden. In zijn eentje lijkt hij zo’n beetje de zeldzaamhedencommissie van Kaapverdië te vormen. Hij schreef me onder andere: ‘Middelste zilverreiger, lepelaar en kleine geelpootruiter zijn tegenwoordig regelmatige bezoekers van de eilanden en worden niet meer opgenomen in de rapportages. Zoals verwacht mocht worden zet de westelijke expansie van turkse tortel zich voort en de soort is inmiddels waargenomen op Sal, Boa Vista, Santiago, São Nicolau en São Vicente. Wouwen worden steeds zeldzamer in Kaapverdië en waarnemingen zijn dus altijd van belang. Wel is er de afgelopen jaren een geringe toename van waarnemingen van zwarte wouw, maar het is onduidelijk of dit lokale vogels betreft of trekvogels uit het noorden.
Als je het goed vindt zal ik wel de alpengierzwaluwen opnemen in het volgende rapport.’ Mijn waarneming was, aldus Cornelis, pas het eerste geval sinds 1997! Dat mag je zeldzaam noemen.

Meer lezen over Kaapverdië? http://guuspeterse.blogspot.nl/2015/08/uitkijkpost.html