2014

‘Het jaar van de angst’, zo benoemde Vrij Nederland het afgelopen jaar. Ergens anders las ik het jaar van de vijand. Het was het jaar van cryptische lettercombinaties: IS, MH17. Jaar van ellende en van rampspoed. Maar voor vogelaars was het ook het jaar van de bruine klauwier, van roodborstlijster en van afrikaanse woestijngrasmus.
Wij zijn eigenlijk maar een vreemd soort mensen. Nou ja, laat ik voor mezelf spreken: ik in elk geval. Economische crisis noch politieke malaise deren ons. De wereld kan in brand staan of de samenleving in scherven uiteenvallen, zolang wij mooie vogels zien, zijn we gelukkig. Niet ons inkomen of de omvang van onze bankrekening noch de grootte van onze auto zijn bepalend voor onze eigenwaarde, maar de soorten op onze lijst, de vogels die we zien. Wij meten ons succes niet in geld, niet in carrièreontwikkeling, maar in waarnemingen. In herinneringen. Wij verzamelen herinneringen, geweldige herinneringen, en die maken ons rijk. Of we daarin erg anders zijn dan andere mensen, valt trouwens te betwijfelen. We verzamelen allemaal ons leven lang onze herinneringen. Aan het eind verliezen we ze weer en zo eindigen we allemaal zoals we begonnen zijn: arm.

2014 ligt alweer zowat achter ons: tijd voor de traditionele terugblik. Wat zijn zoal de bijzondere herinneringen die het afgelopen jaar heeft nagelaten?
Een van de meest typerende momenten van 2014 is wat mij betreft die zaterdag in januari dat ik bij Lettele naar een schitterende dwerguil stond te loeren die me vanuit hoog in de boom zat aan te kijken zoals alleen een uil je kan zitten aankijken en je het gevoel kan geven dat jij het niet bent die hem betrapt, maar hij die jou betrapt terwijl precies op dat moment een berichtje: bruine klauwier bij Netterden. Nieuwe soort voor Nederland! Eerst nog een moment van vertwijfeling: het was een beetje teveel op dat moment. Maar de volgende dag stond ik bij Netterden naar een bruine klauwier te kijken: nieuwe soort voor Nederland.
Ook sterk was die dag in april: ik had zojuist staan genieten van een prachtige witstaartkievit in Den Helder, toen er een roodborstlijster gemeld werd in de buurt van Castricum. Ook al nieuw voor Nederland. Dus geen Texel voor mij die dag maar met spoed naar het station, de trein naar Castricum genomen en enkele uren later nam ik deel aan een uiteindelijk succesvolle zoektocht naar deze amerikaanse dwaalgast.
Ik wil maar zeggen: de zeldzaamheden buitelden zowat over elkaar heen dit jaar. Het was al niet mis de afgelopen jaren maar dit jaar sloeg alles, wat mij betreft. We zijn inmiddels met zo veel, er is zoveel kennis en ervaring in het veld, zoveel top-apparatuur ook, dat er zowat elke dag wel wat ontdekt wordt. Mijn herinneringen aan 2014 worden dan ook voor een belangrijk deel gevormd door zeldzaamheden die door anderen gevonden zijn. Als die anderen er toch niet geweest waren ... Mijn eigen vondsten vielen daarbij ook dit jaar weer in het niet. Een eigen vondst is natuurlijk altijd het leukst, maar wat ik zelf op al mijn dwaaltochten tegenkom is meestal nogal doorsnee en ontstijgt zelden de middelmaat. Natuurlijk kan ik nog altijd volop genieten van een vuurgoudhaam in de wijk of een mooi bloedrode goudvink in het Gagelbos. Maar als je achteraf terugdenkt aan het voorbije jaar, zijn het niet de dingen die je elk jaar wel meemaakt, soms bijna elke maand, die je te binnen schieten. Dan denk je aan die paar éénmalige gebeurtenissen, die monumenten die voor eeuwig in je geheugen gegrift staan. Natuurlijk had ik ook wel mijn zeldzame vondsten dit jaar. Een bladkoning in De Leijen. Een duinpieper overvliegend op Ameland. En liefst twee keer een roodkeelpieper op Texel. (Ik was overigens bepaald niet de enige die een roodkeelpieper vond dat weekend op Texel en die tweede was een gelijktijdige vondst van diverse vogelaars die in koor uitriepen: ‘ROODKEELPIEPER’). Maar de echte klappers, die werden zoals altijd gevonden door anderen.
Als ik terugkijk op dit jaar, en dan met name op de vogels van dit jaar (ja, heus, er was meer om op terug te kijken maar dat hou ik lekker voor me), dan denk ik toch vooral aan bijvoorbeeld die heerlijke massatwitch in een weiland bij Alphen a/d Rijn afgelopen november, waar zich een afrikaanse woestijngrasmus bevond: uiterst zeldzame dwaalgast uit noord Afrika of toch een ontsnappeling uit een vogelkooi? en afhankelijk van het antwoord op die vraag al dan niet de soort van het jaar. Of enkele weken daarvoor die geweldige bonte tapuit bij Zoeterwoude, waarvan herkomst door niemand wordt betwijfeld. Of die blonde tapuit op Erika bij Westkapelle in mei. Die grote franjepoot bij Den Helder. Die oosterse vorkstaartplevier op Tholen. Die ortolaan dit voorjaar bij mij vlak achter. En ik vergeet er zeker nog een paar. Al die verrukkelijke zeldzaamheden, die zijn het toch die me te binnen schieten als alle zwaarmoedigheid van het afgelopen jaar me weer even teveel is.

29 december 2014