Taal

We stonden met zijn drieën op de Veenkade toen er een vogel overvloog. We hoorden hem alle drie roepen en riepen in koor: waterpieper. Nou ja, zo ging het natuurlijk niet helemaal, dat koor, dat was ver te zoeken maar waar het om gaat: we hoorden alle drie hetzelfde geluid en plakten daar alle drie hetzelfde woord aan vast: waterpieper. Het is een soort taal. Er is een bepaald geluid en duizenden mensen over de hele wereld koppelen dat geluid aan één en dezelfde vogel. TluuIET-wietwiet (eerste toon stijgend, volgende twee hoger): witgat. Een luid, snel en trillend biebiebiebiebiebie: regenwulp. Een ritmisch, drielettergrepig kwikmedit-kwikmedit: kwartel. Een karakteristiek KIERrie - KIERrie - KIERrie: visdief. Ik citeer hier even de ANWB-gids en het moet gezegd: als je zoals hier gebeurt die geluiden omzet in letters en woorden, krijg je een heel gebrekkige taal die lang niet door iedereen hetzelfde begrepen wordt. Maar de geluiden zelf, die zijn eenduidig en universeel, wereldwijd hetzelfde, ook al heet de bijbehorende vogel in het ene land anders dan in het andere. Maar als een vogelaar met enige kennis van zaken in zuid Spanje of in noord Noorwegen en een in Nederland hetzelfde geluid horen, denken ze daar dezelfde vogel bij. Net zoals iemand die Ja hoort zeggen in Nederland, Yes in Engeland of Oui in Frankrijk aan dat woord dezelfde betekenis koppelt.
Vogelen: het is eigenlijk gewoon taal. Nou ja, ook weer niet helemaal natuurlijk, het is niet dat we elkaar toespreken met TluuIET-wietwiet, biebiebiebiebiebie, kwikmedit-kwikmedit of KIERrie - KIERrie - KIERrie, maar toch een taal. Wel een vrij exclusieve taal, de meeste mensen zijn deze taal niet machtig. Een taal dus waarmee we ons kunnen onderscheiden. Geheimtaal, voor velen. Taal als toegangsbewijs, taal die uitsluit in plaats van insluit. Misschien moeten we, geheel volgens hedendaagse normen en waarden, onze focus op foutloos taalgebruik laten vallen, taalgebruikers niet langer corrigeren bij het maken van fouten. ‘Meer rekening houden met afkomst, fantasie en identiteit en minder met de objectieve academische criteria’ (ongeveer wat de universiteit van Hull bepleit, vrij naar Bert Wagendorp die het weer van Patrick IJzendoorn had). Maar dat gaat in dit kader misschien wat te ver.

19 april 2021