Er is weinig te beleven de laatste tijd, wat vogels betreft. Voor iemand die af en toe wel een zeldzaamheidje lust is het eigenlijk ronduit saai, al kun je ook zeggen: heerlijk rustig. Hoeven we tenminste niet neurotisch achter de ene na de andere vogel aan te hollen. Maar voor vandaag had ik een fijne dubbelslag in gedachten. Helaas: de kleine alk die gisteren opdook in natuurplas Breeveld bij Woerden, bleek vanmorgen overleden. Gelukkig kreeg ik dat tijdig mee zodat ik niet vergeefs naar Woerden hoefde af te reizen. Bleef over de amerikaanse smient die alweer enkele weken vertoeft in de Westhoffplas in Spaarnwoude. Als je dan toch niks beters weet te verzinnen, dan maar een amerikaanse smient. Het is natuurlijk ook weer niet zo’n heel erg begerenswaardige soort, maar ik was wel weer eens toe aan eentje. Alweer ruim vier jaar sinds mijn vorige immers. En ik had er dit jaar al eentje gedipt, dat zou toch niet weer gebeuren? Maar nogmaals helaas: een uur of drie de plas en naaste omgeving afgezocht, honderden smienten gevonden (plus onder andere slobeenden, krakeenden, wilde eenden, een paar dodaarsjes) maar van de amerikaanse geen spoor. Die was vandaag niet thuis.
Verder nog wat meegemaakt vandaag? Ja: dat ik heb mogen ervaren hoe het is om naast Schiphol te wonen. Om de paar minuten kwam er een reusachtig luchtschip over me heen. Soms laag en oorverdovend, soms iets minder oorverdovend maar nog altijd luid genoeg om elke stilte, elk eventuele vogelgeluidje te overstemmen. De een was nog niet over of in de verte hoorde je de volgende alweer aankomen. Stil was het eigenlijk nooit. Hier kun je veel van zeggen maar wie zelf vliegt kan misschien maar beter zwijgen. En ik heb vorig jaar nog gevlogen, dus … Ook nog iets leuks vandaag? Ja zeker: de zon! Ik had het niet zien aankomen maar waar ik was scheen toen ik er was volop de zon. En een mooie waterral, helemaal vrij in de rietrand tegenover en in één telescoopbeeld met wintertaling en slobeend. Vier pijlstaarten, een paar dodaarzen en het wat vervallen en verwilderde bos aan de overkant van de plas. Nou ja, toen ik daar was, was het natuurlijk de overkant niet meer, maar wel een mooi verwilderd en vervallen stukje bos en dat was ook leuk.
Met vogelwacht Utrecht een rondje Flevo gedaan. Bij best aardig, in de middag zelfs bijna lenteachtig weer, met een stevige zuidenwind die samen met af en toe een beetje zon voor een voor november ongekende zachtheid zorgde. Geen verrassingen, maar het was een leuke dag. We hadden onder de deelnemers twee jonge vrouwen voor wie bijna alles nog nieuw was en dat was erg stimulerend. Nu lifers voor mezelf tijdens een gemiddelde excursie inmiddels nog maar zelden zijn weggelegd, was het leuk om hen zoveel mogelijk nieuwe soorten te bezorgen. Zeearend was in elk geval nog nieuw voor ze, dus dat was een inkoppertje. Ik herinner me nog dat je naar de Oostvaardersplassen kon gaan zonder zeearenden te zien, of hooguit een enkele na lang zoeken. Dat is lang geleden. Tegenwoordig zie je daar de zeearenden bij bosjes. Al vanaf onze eerste verzamelplek, de uitzichtbult aan het Jan van den Boschpad, zagen we er in de wijde omgeving diverse. Twee kwamen er vlak na elkaar prachtig laag en dichtbij overvliegen en hoeveel je er ook ziet, dat blijft een machtige gewaarwording. Vanaf de Grote Praambult zagen we er op zeker moment weliswaar vrij ver weg maar toch indrukwekkend genoeg vier bij elkaar, rond flappend aan hun brede vleugels en om elkaar heen draaiend laag boven het veld, waarbij ze een menigte aan kieviten en eenden de lucht in joegen. Ook vanaf de Kleine Praambult zagen we er vier bij elkaar. Dat konden natuurlijk dezelfde zijn geweest maar dat hoeft niet zo te zijn want er zaten er gewoon veel. En wandelend op weg naar uitkijktoren De Roerdomp (ook voor mij een lifer!) zagen we er in de verte zelfs vijf achter elkaar aan vliegen. En dat was nog niet eens alles. Zo zagen we er daar ook nog een paar keer eentje fraai laag overvliegen, evenals vanaf de uitkijktoren zelf en op de terugweg naar de het bezoekerscentrum. Er zullen heus wel wat dubbelen tussen gezeten hebben, maar we hebben er vast ook wel een paar gemist. Zoals gezegd: er zitten er gewoon veel in de Oostvaardersplassen. Het is inmiddels een bekend fenomeen, we kijken daar nauwelijks nog van op maar prachtig blijft het en je moet niet vergeten dat dat nog niet zo heel veel jaar geleden nog helemaal niet zo was.
Zeearend was dus het centrale thema van de excursie. Maar we hadden ook nog een paar andere leuke soorten. Wilde zwanen bijvoorbeeld. Zowel vanaf het Jan van den Boschpad als vanaf de Grote Praambult hadden we een groepje. Vanaf de Kleine Praambult hadden we juist een groepje kleine zwanen, tegenwoordig helemaal niet meer alledaags. We hadden blauwe kiekendieven, mooie grote zaagbekken en een massa grote zilverreigers (vanaf de Grote Praambult telde ik er een stuk of 45). En in Pampushaven vonden we in een grote groep kuifeenden diverse toppers terwijl verderop op het water een prachtige groep grote zaagbekken ons het zonlicht verschafte dat de zon zelf inmiddels niet meer verschaffen kon. De beide dames gingen zeer tevreden naar huis en dan heb je eer van je werk.
Je kunt er natuurlijk van alles van denken. Bijvoorbeeld dat je eigenlijk staat te kijken naar een paar Zweedse kippen, je zou je er bijna voor schamen. Want de oorspronkelijke populatie hier is alweer een aantal jaren geleden uitgestorven en sindsdien zijn ze bezig met behulp van Zweedse vogels een nieuwe populatie te introduceren. Tot nu toe met weinig succes. Een exoot dus, zeggen de critici. Maar dat gezegd hebbende: het blijven gave beesten, en bovendien op een prachtige plek. En ik had wel weer eens zin in ze en meer reden heb ik niet nodig om voor het eerst in pakweg vijftien jaar weer eens de reis te ondernemen naar Nijverdal en naar de Haarlerberg voor de laatste korhoenders van Nederland. Als je ze zo nog mag noemen tenminste. Machtige glooiingen van woeste gronden, een rijzen en dalen van uitgestrekte heidevelden waar her en der een bosje of een struikformatie uit omhoog steekt, omkaderd door verre bosranden die oplosten in de grijsheid van vandaag. Bosranden in prachtige herfsttooi, gouden glinsteringen van het laatste gebladerte dat nog aan de bomen hing. Ja, alleen al het decor was voldoende om deze grijze en kille, zonloze herfstdag aan te besteden. Ik nestelde me op wat klaarblijkelijk de juiste uitkijkpost was, een picknickbank met voortreffelijk uitzicht op die machtige glooiingen en die bosjes en struikformaties die her en der uit de hei omhoog steken, en ging op zoek. De eerste korhoen werd me al meteen aangewezen: een vaag mannetje in zijn eentje in de top van een half kaal struikje bovenop een helling. Ver weg en tegen de lucht als achtergrond: veel details waren er niet aan te zien maar de contouren waren onmiskenbaar. Even later vond ik er zelf eerst twee en kort daarop ook een derde in de top van een ander struikje, iets dichterbij en wat lager op de helling, tegen een donkere achtergrond, waardoor veel meer details zichtbaar waren. Onder andere de gespleten staart, de witte tekening op het zwartblauwe lijf en het rood op de kop waren prima te onderscheiden. Tenslotte zag ik er ook nog eentje over de hei vliegen. Verder had ik niets meer te wensen. Prachtige plek, prachtige vogels (er vertoonden zich ook nog een man blauwe kiekendief en een klapekster, grijsheid alom dus) maar een andere kwaliteit van deze plek was de stilte. Af en toe vloog er een kwetterende groep kramsvogels over, af en toe piepten wat goudhaantjes in het bos achter me maar tussendoor was het volmaakt stil. Het overkomt me niet vaak en zeker in Nederland niet, dat ik heel goed probeer te luisteren en gewoon helemaal niks hoor. Een verademing in deze onrustbarende tijden.
Ook nog aan de andere kant van Nijverdal op het Wierdense veld geweest. Een heel ander soort landschap maar ook hier zo stil, ook hier zo sereen. Afgezien van de gakkende ganzentroep in een hoek van het terrein. Het was amper drie uur maar het oogde al als late namiddag. Nee, echt wakker werd deze dag nooit. Desondanks spatte het geel van de veengraslanden alsof daaronder toch de zon nog scheen. Kraanvogels kon ik niet vinden, maar wel opnieuw een mooie man blauwe kiekendief en dat is altijd een cadeautje.
Vrijdag was er mist. Bij vertrek uit Harlingen zag je nog net daken van huizen, scheepsmasten en de kerktorenspits boven de mist uitsteken. Vanaf de boot hield soms vanaf een meter of 50 de wereld op te bestaan en op Vlieland dreven af en toe de flarden over een windloos eiland waar herfstkleuren flakkerden in het gedempte licht. Zaterdagochtend was er regen en daarna was het droog en scheen zelfs geregeld de zon. Prima weer dus al met al maar mist, regen of zonneschijn, op het eiland was en bleef het stil. Er zat helemaal niks en er vloog niks. Nou ja, wel iets natuurlijk. Af en toe een zingende roodborst of een piepend goudhaantje, een enkel groepje vinken hier en een handvol lijsters daar, maar verder was het stil in de bossen, stil in de duinen en stil in de lucht boven ons. Behalve de graspiepers, die vlogen wel af en toe maar hoe ik ook mijn best deed, ik hoorde er niets spannends tussen. Soort van het weekend was dan ook een nachtvlinder. Wel een hele bijzondere: doodshoofdvlinder, gevonden in de noordoostelijke zeereep. Een zeldzaam ding, afkomstig uit veel warmere streken, dat opvalt door een afbeelding op zijn rug waar met enige fantasie wel een doodshoofd in te herkennen is. Stil dus, en bijna saai. En toch weet ik nu al dat ik er straks met weemoed aan zal terugdenken. Aan de zandpaden die langs muren van zwijgzaam kreupelhout in het oneindig duinland verdwijnen. Aan het bos rond de Oude Eendenkooi of in Bomenland waar af en toe boven je het roepje van een koperwiek klinkt of wat roepjes van meesjes aan het gebladerte ontsnappen. Aan de wouden van struweel, tegen de zeereep aangeplakt, waar het zo fijn zoeken is naar schaarse trekkertjes, ook al vonden we er geen. Aan de fietspaden die dansen door de buitenste duinen, op en neer en heen en weer langs de zeereep, en die soms ineens over de zeereep heen uitzicht bieden op de zee daarachter. Aan de jan van genten boven zee. Aan de vogelaars die overal in groepjes door de duinen struinen, vergeefs op zoek, en hun fietsen die in bosjes bijeen geparkeerd staan langs het fietspad, vaak met de statieven in de fietstassen. Aan de vuurtorens die aan de horizon gekluisterd staan en in het donker verre lichtsignalen uitzenden vanaf andere eilanden, andere werelden. Ook aan de avonden alleen op mijn hotelkamer, lekker in mijn eentje mijn eigen gang gaan, met een filmpje of een boekje. En aan Kokar de zaagbek die ook dit weekend weer van de partij was op de ijsbaan. Maandagochtend, toen-ie weer druk aan het sjansen was met een vrouw wilde eend, hoorde ik hem zelfs herhaaldelijk zijn baltsroep knorren. Ja, je kunt niet anders dan genieten van zo’n eiland, dat voelt bijna als een verplichting. Als je door het duinland loopt, ook of misschien wel juist bij mist en bij regen, en wat loopt te somberen over wat wij mensen de natuur allemaal aandoen, dan denk je toch: ondanks alles is ze nog steeds prachtig!
Het was het derde deel van wat ik mijn waddencarrousel noem: vier dagen Vlieland, drie dagen werken, vier dagen Texel, drie dagen werken en tenslotte vier dagen Vlieland. Een beetje gekkenwerk was het wel, af en toe voelde het bijna als een gevangenisregiem, met die drie weekenden op rij die volledig waren vastgelegd. Maar heerlijk was het ook. Als in een soort trance zijn ze voorbijgegaan. Maar op Vlieland wilde het niet erg lukken, dit Deception tours-seizoen. Was DT 2 al rustig, tijdens DT 3 was er op het eiland helemaal niks te beleven. Zelfs geen bladkoning, al heb ik daar niet al teveel mijn best voor gedaan. Pas in de loop van zaterdagmiddag had ik iets aardigs te melden: een mooie man blauwe kiekendief trok over het Posthuiswad en enkele mooie baardmannen gaven zich in de Kroons polders bloot in het riet vlak onder de dijk. Gelukkig kwam toen die ene melding die het hele weekend toch een beetje de moeite waard maakte: ijsduiker op zee bij Dam 6. Ter plaatse was het even zoeken, de vogel zat vrij ver maar uiteindelijk lukte het ook mij hem in het telescoopbeeld te vangen en had ik toch nog een nieuwe jaarsoort te pakken. En zondagmiddag, toen velen al de handdoek in de ring hadden gegooid, zag ik ineens die meeuw vliegen boven zee en boven het strand. Lichtgrijze vleugels met duidelijke witte achterrand die als het ware om de vleugelpunten heen liep. Geen spoor van zwart in de handpennen, al vroeg ik me een enkele keer af of ik niet toch wat hele fijne stipjes zag. Indachtig dat het gemakkelijker is iets niet te zien dat er wel is dan iets wel te zien dat er niet is, en dat ik te weinig weet van variatie daarin bij de diverse meeuwensoorten, toch reden tot lichte twijfel. Maar een zilvermeeuw kon ik er onmogelijk in zien. Postuur bijna stormmeeuwachtig, maar met opvallende roze poten en min of meer zilvermeeuwachtige snavel. Voor mij was het een adulte kleine burgemeester. Na enige tijd verdween hij in noordoostelijke richting. Na mijn melding in de appgroep helaas door niemand meer opgepikt. Misschien was er ook wel niemand meer op het eiland om hem op te pikken. Zelf ontdekt: was mijn soort van het weekend toch nog een vogel.
Twee gezichten: het is langzamerhand een wat gesleten concept. Maar ook het Dutchbirding weekend op Texel dit jaar had twee gezichten. Vrijdag en zaterdag rustig herfstweer. Weinig wind en geregeld zon. Ongehinderd door onbereikbare droomsoorten elders in het land genoten we van het prachtige eiland, van het fraaie herfstweer, van het aangename gezelschap en van de vele vogels. Vrijdag werkten we rustig het ruime aanbod aan attracties af dat het eiland in de aanbieding had. Na aankomst reden we naar Den Burg om aan te sluiten bij de menigte die de roze spreeuw aldaar op de korrel nam. Een inkoppertje. Zat waar-ie zitten moest en liet zich prachtig zien. Een mooie adulte vogel met bleekroze en contrasterende zwarte veerpartijen. Amerikaanse goudplevier kostte heel wat meer moeite en tijd. Diverse keren hadden we vergeefs de goudplevieren in het veld afgespeurd. We hadden het min of meer opgegeven en waren al naar de sperwergrasmus gaan zoeken (ook geen gemakkelijke) toen-ie toch weer gemeld werd. En toen was-ie gemakkelijk. In zijn eentje zat-ie in een verspreidde groep van niet meer dan enkele tientallen goudplevieren langs de stuifweg. Hij viel op door zijn net wat kleinere formaat en rankere postuur, het vele zwart op de onderzijde (geen soortkenmerk natuurlijk) en de koudgrijze kleur op de bovendelen. Uit het boekje. Ook de sperwergrasmus was een hele klus. We hadden al een dik uur vergeefs achter het reddingsboothuisje gestaan toen we werden weggeroepen voor amerikaanse goudplevier. Na ook nog even een handtamme sneeuwgors bij De Cocksdorp te hebben binnengetikt keerden we er terug, maar voor mij werd het een nogal frustrerende ervaring. Terwijl bijna iedereen hem wel een keertje mooi zag, stond ik telkens op de verkeerde plaats of keek de verkeerde kant op. Maar uiteindelijk stond ik één keer toch een beetje op de goede plek toen-ie vlak langs me heen heen en weer vloog voor-ie weer in het struikgewas verdween. Niet in de kijker maar wel goed herkenbaar. Grote grijze snip tenslotte was een makkie. Zat netjes vooraan op het slik en liet zich prachtig bekijken. Zo mocht het ook wel weer eens een keertje. Waarna we onze tent-villa op de Krim opzochten. Die oogde luxueus, veel luxueuzer dan we hadden verwacht, maar was behoorlijk koud. Een kacheltje probeerde vergeefs de temperatuur enigszins aangenaam te maken en we sliepen onder twee dekbedden om de nachtelijk kou te doorstaan. Zo kwam het nog goed uit dat we een zespersoons appartement hadden gehuurd voor met zijn drieën.
Zaterdag probeerden we vooral zelf iets leuks te vinden, al gingen we eerst nog even langs bij de sperwergrasmus, in de hoop dat die eindelijk eens wat meewerkte. Dat deed-ie. Hij zat al kort na onze aankomst open en bloot in een struikje en liet zich daar geregeld prachtig zien: een forse, heel bleke grasmus, wittig met grijs en met subtiele witte randjes in het verenkleed. Mijn eerste na negen jaar: bijna een droomsoort! Daarna zelf op zoek. Om te beginnen in en rond de tuintjes wat aanvankelijk niet erg succesvol was, hoewel prachtige kepen, slechtvalk over het strand en boven zee een paar jan van genten dus wat zou ik klagen? toen ik ineens dat roepje boven me hoorde. Klonk als een soort gemankeerde grote pieper en ik dacht, dat lijkt wel mongoolse pieper! Maar eenmalig en geen opname uiteraard dus ik durfde het nog niet aan. In ieder geval eerst straks maar eens alles checken, wat me achteraf wellicht de hoofdprijs van het weekend kostte. Want kort daarna melding van een mongoolse pieper naar zuidwest vlak ten zuiden van ons. Vogel vloog het hele eiland over en werd nog op diverse plaatsen opgepikt. Diverse opnames nageluisterd en ik moet zeggen: het klopte precies. Verder vandaag vooral van het prachtige eiland genoten, van de herfst die het al wat kleur gaf, van de trekkende koperwieken en graspiepers, van de kanoeten en rosse grutto’s die in de Slufter de getijdendynamiek ondergingen, bladkoninkje in het Krimbos, kluten en zilverplevieren op het wad en de sneeuwgors van De Cocksdorp.
Zondagochtend hing de vlag er heel anders bij: we kregen een stevige depressie over ons heen. Vannacht had onze tent-villa af en toe staan schudden in de krachtigste windvlagen en vanmorgen aan zee stond er een stormachtige noordwester. Af en toe belaagd door een zandstorm en wankelend onder de windstoten probeerden we zo goed en zo kwaad als dat ging iets van de ongetwijfeld spectaculaire zeetrek mee te pikken. Dat ging vooral kwaad, wat mij betreft. Het zand kwam overal terecht, in mijn haar, in mijn oren, in mijn ogen en in mijn verrekijker en telescoop, vrijwel voortdurend was ik bezig de boel een klein beetje schoon en zandvrij te maken, een vrijwel kansloze missie, en vrijwel niets van wat er werd omgeroepen, een grauwe pijl, een verre jager, een keer zelfs een vaaltje, kon ik vinden. Maar ach, met één kleine jager, één middelste jager en één grauwe pijlstormvogel zou ik vroeger zielsgelukkig zijn geweest. Het had natuurlijk niet alleen aan mij gelegen: er vloog gewoon veel minder dan je bij deze wind had mogen hopen. Na de storm keerde overigens nog dezelfde dag het genoeglijke vogelen weer terug. En het opstrijken van het nog altijd aantrekkelijke aanbod aan vogels op het eiland. Morinelplevier bijvoorbeeld, een mooie adulte vogel langs de Watermolenweg die zich fraai liet bekijken.
Maandag tenslotte gebruikten we om een beetje uit te buiken na deze overvloedige maaltijd. We namen ruim de tijd om het eiland weer te verlaten. Wandelden over de Waddendijk tot aan de Schorren en langs Utopia terug en zagen verre zwermen van goudplevieren en rosse grutto’s als rookpluimen boven het wad, een ‘eigen’ sneeuwgors op de dijk, een late boerenzwaluw over en een stel grote en kleine zilverreigers langs de Schorren. En we wandelden door de Buitenmuy en de Nederlanden naar zee, waar niets vloog. De wind was dan ook zwak en stond zuid dus wat wil je. De melding van een woestijntapuit langs de Pontweg opende de mogelijkheid tot een fantastische bonus, een heerlijke afsluiter van dit toch al zeer geslaagde weekend. We waren zo ter plaatse en hadden de vogel al gauw in beeld. Hij foerageerde weliswaar op afstand maar toch af en toe goed zichtbaar en zat soms fraai 'hoog' in de lage vegetatie. Hij maakte dit weekend definitief tot een topweekend. De beste soorten zaten dit weekend allemaal op Texel.
Ben je lekker bezig op Vlieland in het kader van DT 2, wordt er in Meijendel een roetvliegenvanger gevonden. Weinigen zullen ooit van het beestje gehoord hebben, ik ook niet, dus dat moest wel heel erg zeldzaam zijn. Was het ook. Eerste voor Nederland, derde voor de WP, veel zeldzamer krijg je ze niet. Maar ik zat tot maandag op Vlieland en alleen, nam ik me heldhaftig voor, alleen als-ie er dinsdag nog zou zitten, zou ik erheen gaan. Anders moest ik verder met mijn leven zonder roetveegpietvogel want ik had geen zin er mijn weekend door te laten bederven. Op Vlieland was ik en op Vlieland wilde ik blijven. Hij zat er niet meer, dinsdag. Soms is het leven geen lolletje, zei ik tegen mezelf, terwijl Israël de aanslagen van een jaar geleden herdacht en intussen doorgaat met Gaza plat te bombarderen en Poetin nog altijd niet klaar is met Oekraïne te verwoesten en wat gebeurt er verder nog in de wereld? Iets met klimaat misschien? Ja mensen, het is weer tijd voor een portie relativering en zelfspot. Doen het altijd goed als de zaken niet naar wens verlopen.
Soort van het weekend was misschien wel, in elk geval wat mij betreft, Kokar de Zaagbek. Ik weet natuurlijk ook wel hoe de meeste vogelaars en de CDNA over Kokar denken, maar: ongeringd, vliegerig, perfecte, onbeschadigde vleugels en betrekkelijk schuw. Toen we hem zaterdag langs de Waddendijk bij het Westerveld vonden, was-ie net opgeschrikt door een paar mensen op het wad die iets te dichtbij gekomen waren, vloog een rondje en streek een paar honderd meter verderop weer neer. En zondagmiddag vond ik ‘m op zijn andere vertrouwde stekkie: de IJsbaan, achter het dorp. Hij hield nadrukkelijk afstand en toen ik, netjes op het pad overigens, na enige tijd opnieuw te dichtbij kwam naar zijn zin, vloog-ie op en verdween hoog over de bomen terug naar het wad, neem ik aan. Zaken die ik maar moeilijk kan rijmen met een ontsnappeling. Werd een paar maanden terug als eerste zomer (tweede kalenderjaar) voor het eerst op het eiland aangetroffen, wat eerder wijst op een wilde dwaalgast dan op een escape. Bewijst allemaal niets natuurlijk maar op een Waddeneiland? Hij is naar verluidt in elk geval niet op Vlieland ontsnapt. Een ontsnappeling die de Waddenzee is overgevlogen? Terwijl we het hier natuurlijk hebben over de eerste plek waar dwaalgasten van de overkant van de oceaan terechtkomen en zullen neerstrijken op het eerste geschikte plekje dat ze vinden kunnen. En ook de CDNA ontkent niet dat het kan, kokardezaagbek aan deze kant van de oceaan. Al met al lijkt het me het meest geloofwaardige geval van kokardezaagbek in Nederland tot nu toe. Wat me op een intrigerende gedachte brengt: stel nou dat de CDNA denkt, dit is toch wel een interessant geval, het in overweging neemt en over pakweg een jaar, als de vogel al lang weg is, besluit het te aanvaarden als het eerste voor Nederland. Tot nu toe zijn er ook weer niet zo erg veel mensen naartoe geweest, een kokardezaagbek immers, halen we onze neus voor op. En dan kan het zomaar gebeuren dat, terwijl Vlielandgangers de soort dan allemaal op hun lijstje mogen zetten, straks een aantal mensen uit de top van de ranking deze niet kunnen tellen. Misschien is het toch slim om voor de zekerheid een keertje te gaan kijken, nu het nog kan.
Verder was het een rustig weekend op Vlieland. Veel gemist natuurlijk, de sperwergrasmussen waren vrijdagmiddag na aankomst inmiddels onvindbaar en op zaterdag vertrokken en van de vele grote piepers die met name op zaterdag over het eiland vlogen, vloog er niet een over mij heen. Maar ik had natuurlijk wel bladkoningen. Op vrijdag vond ik er een (misschien dat iemand anders hem al eerder had gevonden maar daar wist ik niets van) langs de Postweg vlak voorbij het dorp die af en toe fanatiek riep en zich een paar keer mooi liet zien. En op zaterdag heb ik er in totaal op drie plekken eentje horen roepen die zich overigens geen van drieën lieten zien. Wat verder nog een herinnering waard was? De fraaie klapekster in de duinen van de noordoosthoek op vrijdagmiddag. Een klapekster is altijd een herinnering waard. Het roepje van overvliegende buidelmees op zaterdagochtend. Het kwartje viel pas toen amper een minuut nadat ik me had afgevraagd wat ik nou toch ook alweer gehoord had (geen rietgors toch?), die melding doorkwam in de DT 2-appgroep: buidelmees over de noordoosthoek. En zaterdagmiddag die getijdentrek van honderden tureluurs bij de Kroonspolders. De ene groep na de andere zoefde laag over de dijk, af en toe vlak langs ons heen, we voelden de wind van de honderden turelurenvleugeltjes. We stonden daar als het ware midden in de stroom en zagen die zich om ons heen splitsen: aan de andere kant waren wat eerst nog één breed front was, twee afzonderlijke groepen geworden. 7 oktober 2024
Alle vogels zijn gelijk, maar sommige vogels zijn gelijker dan andere. Ik had niks beters te doen. De wind stond verkeerd voor zeetrek maar goed voor IJmuiden want met zuidoost 3 kun je probleemloos de pier op. Al te hoge verwachtingen had ik niet, zuidoost 3 immers, maar ik stond nog maar net aan het uiteinde van de Zuidpier naar een groep meeuwen te kijken, toen ik er een kleine jager tussen zag opdoemen. Na korte tijd ging hij op zee zitten en was een tijdje onzichtbaar, om even later opnieuw tussen de meeuwen rond te spoken. Zo zeldzaam zijn kleine jagers natuurlijk niet maar wie aan zee een jager ziet, prijst zich hoe dan ook gelukkig. Een jager is gewoon speciaal, en een jager die achter de meeuwen aanjaagt is ronduit spectaculair. Een jager is een van die soorten die bijzonderder zijn dan hun zeldzaamheid rechtvaardigt. Een andere soort waar dat nadrukkelijk voor geld, is bladkoning. Laatst was er een discussie onder admins bij Waarneming.nl of bladkoning niet van zeldzaam naar vrij algemeen moest. Het is er niet van gekomen, maar waarom eigenlijk niet? Zeldzaam is-ie feitelijk niet meer, met soms wel honderd of meer gevallen elk jaar in september en oktober. Al moet gezegd dat hij vanaf eind oktober tot half september natuurlijk wel behoorlijk zeldzaam is, en buiten een vrij smalle kuststrook ook in die periode bepaald niet alledaags. Maar buiten dat is het gewoon een iconische soort. Toen ik als kind mijn eerste vogelboekje kreeg, kon ik verlekkerd naar het plaatje van bladkoning kijken. Die wilde ik graag eens in het echt zien. Maar dat leek me destijds voor eeuwig een utopie want hoe zou ik ooit tegen zoiets zeldzaam kunnen aan blunderen? Sindsdien zijn de tijden in meerdere opzichten veranderd maar nog steeds krijgt een vogelaar rillingen als-ie dat fijne, doordringende roepje uit het struweel hoort klinken. Dat-ie zo zeldzaam niet meer is, doet niet ter zake. Wel dat je weet dat-ie helemaal van over de Oeral hierheen is komen vliegen. Maar zelfs dat is niet waar het eigenlijk om gaat. Waar het dan wel om gaat? Ik zou het niet kunnen zeggen, maar toen ik de melding las van een bladkoning in de bosjes aan de oostkant van het Kennemermeer, wist ik waaraan ik de verdere middag zou gaan besteden. Ik was al een tijdje vergeefs aan het zoeken en dacht al dat het een verloren zaak was, toen-ie toch ineens begon te roepen. En zoals altijd bij bladkoning ging er weer even een schok door me heen. Een tijdje riep-ie behoorlijk fanatiek en uiteindelijk kreeg ik hem weliswaar kort maar mooi te zien, voor-ie aan de andere kant van het pad weer diep de bosjes in verdween.
Verder was het een doorsneedagje IJmuiden geweest, met op de pier steenlopers, drieteenstrandlopers, een paarse strandloper en oeverpiepers, en boven zee onder andere een juveniele jan van gent, een paar zwarte zee-eenden, een paar roodkeelduikers en nog aardige aantallen visdiefjes en grote sterns. Precies wat je kunt verwachten dus, in september op de Zuidpier. Op een van de blokken langs de pier lag een zeehond te slapen en verder herkende ik langs de pier af en toe een pontische meeuw. Het lesje van vorige week op de boot was niet voor niets geweest. Veel om het lijf had het niet, maar kleine jager en bladkoning maakten het toch tot een erg leuk dagje IJmuiden.
Het stond al maanden op de agenda: een dagje varen op zee. De verwachtingen waren hooggespannen. Zeevogels! Stormvogels, genten, jagers, noem maar op. Ik had het al een paar keer eerder meegemaakt en meestal waren ze er allemaal bij. De afgelopen jaren was het een paar keer afgelast vanwege teveel wind maar dit keer was er bijna geen wind en kon het eindelijk doorgaan. Eigenlijk was er te weinig wind. Oost 2 a 3, en dat al dagen lang, we moesten maar nergens op rekenen, sprak Martijn, onze gids en reisleider, ons vooraf toe. Een soort winstwaarschuwing. Ik dacht er het mijne van. Ook tijdens mijn vorige pelagische tochtjes had er weinig wind gestaan, en ook toen meestal al dagen lang. Maar Martijn heeft toch gelijk gekregen. Het was sprokkelen vandaag en we hadden alle tijd om ons aan de pontische meeuwen te wijden. De situatie op zee lijkt niet meer helemaal te zijn zoals die pakweg tien jaargeleden was. Pontische meeuw is een van de weinige zeevogels die zijn toegenomen de afgelopen jaren. Vrijwel alle andere zijn schaarser geworden. Jan van genten: een keer vlogen er twee laag over de boot en een keer vloog een fraaie adulte vogel korte tijd om de boot heen. Zeekoeten: drie keer eentje dichtbij op zee. Noordse stormvogel, jaren geleden tijdens mijn eerste twee zeetochtjes vaste prik: in geen velden of wegen te bekennen. En jagers: één keer een grote jager. Alles samen lijkt dat nog aardig wat, maar op vele uren varen is het bar weinig en af en toe duurden die uren dan ook erg lang en waren ze best saai. Nou is grote jager tegenwoordig behoorlijk zeldzaam geworden, schijnt erg te lijden te hebben gehad onder de vogelgriep dus dat was wel een gave waarneming. Hij kwam mooi dichtbij langs vliegen, joeg alle meeuwen uiteen en was even later in de verte nog herkenbaar toen-ie achter een meeuw aan joeg. Maar verder hadden we dus alle tijd om ons aan de meeuwen te wijden, de hele dag lang. Vooral aan de pontische meeuwen. Volop pontische meeuwen, op het laatst konden we ze dromen: witte kop, helder witte staart met scherpe donkere eindband en het bekende lamellenpatroon op de binnenhand. En wanneer ze op zee zaten die typische langgerektheid van kop, hals en snavel. We hadden ook af en toe wat geelpootmeeuwen achter de boot. Een paar keer een juveniel, die er elke keer erg lastig uit te pikken was, en ’n paar (sub)adulten die met hun heldergele poten veel gemakkelijker waren. Meeuwen genoeg dus maar op het eind snakten we naar iets anders. Maar moesten wat dat betreft genoegen nemen met een groepje zwarte zee-eenden, een zilverplevier en een mooie, langgerekte groep lepelaars die over zee naar zuid trokken. Het is niet waar we van gedroomd hadden, maar die grote jager was mooi.
Twee zeer aangename uurtjes bracht ik vandaag door op de IJsselmeerdijk ten zuiden van Schellinkhout, nabij Hoorn. Plezierig septemberzonnetje, aangename temperatuur en uitzicht op water en drooggevallen slikvlaktes beneden in de Nek, kleiput in een knik van de Zuiderzeedijk, ooit ontstaan door het afgraven van klei die nodig was om de (toen nog) zeedijk te versterken. Aldus het onvermijdelijke Wikipedia. Voor de gemiddelde passant moet het wel een raadsel zijn geweest waarom zovelen (en al dagenlang) daar op de dijk naar het water en het slik zaten te turen. Veel was daar toch niet te zien? Wat eenden, een paar ganzen en oh ja, drie lepelaars. Voor ons zat er veel meer, maar dat vergde wel enige aandacht en vooral: technische hulpmiddelen. De een zijn werkelijkheid is die van de ander niet. Geregeld kwam men ons dan ook vragen waar we toch naar zaten te kijken. Blonde ruiter, was dan ons antwoord, zeldzame dwaalgast uit Noord-Amerika.
Er zat trouwens ook nog een ringsnaveleend in de Kennemerduinen, wat in tegenstelling tot blonde ruiter voor mij nog een nieuwe jaarsoort zou zijn. De keuze vanmorgen was dus tussen kwantiteit en kwaliteit. Ging ik voor het lijstje of voor de onvergetelijke ervaring? Het werd de onvergetelijke ervaring en dus zat ik in het septemberzonnetje bij een aangename temperatuur op de IJsselmeerdijk ten zuiden van Schellinkhout, met uitzicht op een buitengewoon fraaie blonde ruiter. Dat is voor mij wel het goede leven. Blonde ruiter is zo’n soort waarvan het best lastig is om aan te geven waarom het er een is. Vrijwel alle kenmerken die je kunt noemen, gaan ook op voor de meeste juveniele kemphanen, maar toch, als je ze bij elkaar optelt, zie je gewoon een andere vogel. En is eigenlijk onmiddellijk duidelijk dat je niet met een kemphaan van doen hebt. Ik had al een blonde ruiter dit jaar, een gevalletje in het Harderbroek bij Zeewolde dat af en toe maar steeds vrij ver weg zichtbaar was. Net goed genoeg om te zien dat ik niet met een kemphaan van doen had. Die moest beter, daarom was ik ook hier, en de lat lag dus niet al te hoog. Maar eigenlijk hoopte ik op meer, op iets dat in de buurt kwam van mijn eerste twee blonde ruiters, bijna twintig jaar geleden, toen ik ze zo mooi zag als ik ze later nooit meer gezien heb. Nou, ik zal het maar meteen verklappen: dat is gelukt. De vogel zwierf over het drooggevallen slik, meest maar niet altijd langs de waterkant, liet zich langdurig en ongestoord bekijken en kwam daarbij geregeld tot op amper twintig meter afstand. Gewoon genieten dus, zonder je bezig te hoeven houden met nuttigheden als onderzoeksgegevens en beheersplannen. Want wat een megamooie vogel! Zo sierlijk, zo apart van bouw, zo mooi zacht en zonnig van kleur, zo subtiel van tekening. Zo anders! Zo’n vogel is wel een paar uur op de IJsselmeerdijk bij Schellinkhout waard!
De bijzaken mochten er ook zijn vandaag: drie fraaie kleine strandlopers, een drieteenstrandloper, een juveniele kanoet, watersnippen, bontbekplevieren, een paar bonte strandlopers, een paar kemphanen, een oeverloper en drie lepelaars. Maar de verrassing van de dag was dat gevalletje dat op een gegeven moment roepend over ons heen vloog: een herhaling van hoge, schelle roepjes, niet zo helder en langgerekt als bijvoorbeeld gele kwikstaart maar korter en afgemeten of zo, met tussendoor ook een enkel lager en anders klinkend roepje. Ja, hoe leg je dat uit? Hoe geef je woorden aan zoiets onuitspreekbaars als roepjes van vogels? Vogelgidsen staan vol geschreven met lettercombinaties die iets moeten zeggen over de geluiden van vogels maar die mij meestal niets zeggen. Maar ik heb er thuis nog even flink op gestudeerd en voor mij was dit inderdaad wat ik al meteen vermoedde: ortolaan! Had ik toch nog een nieuwe voor de jaarlijst.
Het oorspronkelijke plan was om naar de Biesbosch te gaan, maar wegwerkzaamheden op de A2 maakten dat tot een nogal hachelijke onderneming. Verkeerschaos dreigde. Zondagochtend heen zou wellicht nog wel goed gaan, maar ’s middags terug zouden we mogelijk in een fuik van urenlange files terechtkomen. Dat wilden we onszelf maar liever niet aandoen en een alternatief was gauw gevonden: in de kop van Noord-Holland wachtte ons met een beetje geluk een fraaie bonapartes strandloper. En dus stonden we vanaf half 10 ’s ochtends een ondergelopen bollenveldje bij Callantsoog af te speuren. Vergeefs, helaas. Met tientallen vogelaars zowat twee uur staan zoeken maar bona, zoals we de soort liefkozend noemen, kon niemand vinden. Uit nader onderzoek op Waarneming.nl bleek dat die niet de enige was die vanmorgen vertrokken leek. Tegen de zeven zeer zeldzame soorten die gisteren door in totaal 88 waarnemers waren gemeld, stonden vandaag slechts één soort en twee waarnemers. Er is vannacht schijnbaar iets dramatisch gebeurd en wij plukten daarvan de wrange vruchten. En toen we in de middag besloten al vogelend weer op huis aan te gaan, bleek dat door uitgebreide wegwerkzaamheden rond Amsterdam onderweg naar Utrecht toch weer verkeerschaos en urenlange files dreigden. Zo was onze expeditie naar Noord-Holland in feite een dubbele mislukking: geen bonapartes kunnen vinden en geen verkeerschaos kunnen vermijden. Gelukkig bood de dijk van Enkhuizen naar Lelystad uitkomst en wisten we via Flevoland toch nog aan de verkeerschaos te ontsnappen.
Was er ook nog wat leuks te beleven vandaag? Ja hoor. Zo zaten er op ons eerste bollenveldje, waar we zo vergeefs naar bonapartes strandloper hadden staan zoeken, wel vele tientallen kemphanen. Kemphanen in de fraaiste kleurschakeringen en de meest uitzinnige uitdossingen. Er waren erbij die oogden als dalmatiërs uit een Walt Disney-strip: bijna helemaal wit met een paar kunstzinnige zwarte vlekken. Met ook nog onder andere volop bonte strandlopers en bontbekplevieren, wat kleine strandlopers, een paar drieteenstrandlopers, kanoeten en krombekstrandlopers, een temmincks strandloper en een prachtige engelse kwikstaart konden we onmogelijk ongelukkig zijn. Daarmee was de Noord-Hollandse koek wel zo’n beetje op. We gingen nog naar de plek waar bona enkele dagen geleden gevonden was, op een bollenveldje langs de Belkmerweg, maar vonden daar slechts bontbekplevieren met drie bonte en één kleine strandloper ertussen. En bij Anna Paulowna gingen we op zoek naar een gestreepte strandloper. Die vonden we: ver weg en ternauwernood herkenbaar. In Flevoland gingen we nog even langs bij de Kleine en de Grote Praambult. Die leverden nog enkele hoogtepuntjes op die definitief de pijn van de gemiste bona wegmasseerden. Naast blauwe kiekendief, vele tientallen lepelaars en tientallen casarca’s speelden hier vooral zeearenden de hoofdrol. Verschillende zagen we er in de lucht en ook enkele mooi in het veld, en tenslotte vonden we er een heel stel bij elkaar op een rijtje ver weg voor een rietrand. Af en toe sprongen er een of twee op om een klein stukje te gaan vliegen en af en toe leken ze enthousiast tegen elkaar aan te springen. Ze leken wel een schoolklasje van baldadige kinderen die wat met elkaar aan het spelen waren. Af en toe kwam er een nieuwe zeearend aanvliegen en uiteindelijk telden we er liefst twaalf. Vroeger zou je dat een on-Nederlands tafereel genoemd hebben maar ja, de tijden veranderen.
Om het af te ronden: de laatste handelingen van onze vakantie, wat mezelf betreft. Even uit mijn hoofd: paar keer aan het wad geweest, onder andere bij opkomend tij. Weer mooie samenkomsten van wadvogels, mooie getijdentrek en met drie krombekstrandlopers zelfs nog een nieuwe jaarsoort. Naar het Waloseum geweest, natuurmuseum over walvissen, diepzeeleven en kustvogels (in hele ruime zin, we kwamen ook een opgezette grote trap tegen). En enkele dagen van het Vikingerfestival genoten, wat een feest was van aanstekelijke gezelligheid, fijne livemuziek, spectaculaire vuurshows en allerlei optredens, alles in een context van oud middeleeuws marktleven. Het was ook een soort theaterfestival met velen, niet alleen medewerkers maar ook bezoekers, die in Vikinger klederdracht liepen, althans, wat daarvoor moest doorgaan. Onze laatste avond was het uit met het spektakel en was het ineens leeg en stil op het terrein. We voelden ons bijna ontheemd.
En wat hebben we nou de afgelopen weken geleerd over Duitsland? Waaraan konden we zien dat we in Duitsland waren? Een korte inventarisatie. De schuilhutten af en toe langs het fietspad. De omgang van Duitsers met fietsers: het ene moment denk je op een fietspad te rijden, het volgende rijd je ineens op de stoep. Soms weet je werkelijk niet of je op een fietspad of op de stoep rijdt. Soms weet niemand het en loopt en fietst iedereen maar door elkaar. Je hebt ook stroken waar de ene helft voor de fietsers is en de andere helft voor de voetgangers, en bijna niemand die die twee uit elkaar houdt. Op een keer fietsten we op een fietspad langs een redelijk drukke weg, toen dat ineens ophield en we ons kilometers lang tussen het autoverkeer moesten wagen. Nogal verwarrend allemaal. Je krijgt het gevoel dat ze ons fietsers maar een beetje wegmoffelen hier. En dat de waddenkust hier af en toe dient als feestlocatie, is ook niet iets dat je in Nederland gewend bent. Maar al die verschillend zijn natuurlijk heel betrekkelijk. Op de schaal van de wereldwijde diversiteit hebben ze nauwelijks betekenis en zijn Nederland en Duitsland zo goed als één. Wat de consequentie daarvan is voor de wereldgeschiedenis, dat laat ik graag aan anderen.
Even vooraf: gisterochtend opkomend tij mét telescoop mogen meemaken. Was geweldig. Leverde naast mooi zicht op regenwulpen, rosse grutto's en groenpootruiters onder andere een fraai groepje kanoeten en een zilverplevier op, allebei in adult zomerkleed en dat is bij dit soort steltlopers toch weer net even feestelijker dan de grijze tot bruine beestjes die ons in dit deel van Europa de meeste tijd worden voorgeschoteld. En gistermiddag met zijn drieën naar het kasteeltje van Lütetsburg geweest, uitgebreid de kasteeltuinen bezocht, klassiek Engels van stijl, en teruggefietst door het bos van Hagen en door het windmolenpark. Vooral dat laatste is een overweldigende ervaring. Al die windmolens, ze zijn zo enorm en zo massaal aanwezig.
Hoogtepunt van onze vakantie was misschien wel onze dagtocht naar Helgoland. Die hadden we aanvankelijk niet gepland maar een boottocht van twee en een half uur, deels over volle zee en langs een drukbevaren scheepvaartroute, bracht ons op deze parel ver op de Noordzee, met zijn kliffen als kathedralen, zijn rode gesteente dat loodrecht uit zee verrijst. Natuurlijk, het is allemaal reisgidsenheroïek; de vergezichten, het visuele spektakel van die kliffen als kathedralen die zich tot zowat 60 meter hoog uit de golven verheffen, en de Lange Anne die aan het eind van het eiland hoog uit zee verrijst en trouwens dreigt ooit bij een harde storm in zee te storten, ze zijn allemaal bekend, de plaatjes kun je overal terugvinden, op internet en in dure fotoboeken, en die paar foto's van ons voegen maar weinig toe, maar het is bijzonder om daar te staan, daar op dat eiland en uit te kijken op die kliffen, op de vogelkolonies op die kliffen, en over de oneindigheid van de zee in de diepte, al is het dan de Noordzee maar. Ja, vanaf vandaag kan ik zeggen: ik ben op Helgoland geweest. Ik probeer geen snob te zijn maar alleen dat is al de moeite waard. Effe wat informatie: Helgoland meet 1,7 km² en telt 1.307 inwoners. Ooit werd het ingelijfd bij het Vikingrijk en in de tijd van de Hanze werd het vooral bekend als piratennest. In het iets recenter verleden is het eiland onderdeel geweest van Denemarken en van het Verenigd Koninkrijk, maar sinds 1890 is het Duits grondbezit. Dat kwam het eiland nog duur te staan want op 18 april 1945 voerden duizend vliegtuigen van de Royal Air Force een vernietigend bombardement uit, waarbij circa zevenduizend bommen werden afgeworpen waardoor het eiland onbewoonbaar werd en de bevolking moest worden geëvacueerd. Een flinke krater uit die tijd is nog zichtbaar langs het wandelpad over de kliffen. Tegenwoordig is Helgoland dankzij de ligging diep in de internationale wateren een belastingvrije zone. De winkeltjes naast de haven waar je relatief goedkoop luxe artikelen kunt kopen, vormen voor niet-vogelaars misschien wel de grootste attractie van het eiland. Al moet je het begrip ‘goedkoop’ wel met een korrel zout nemen, want je hoeft dan wel geen belasting te betalen, je betaalt fors voor de dure merken. Tot zover Wikipedia. Het soortenspectrum bleef ook vandaag betrekkelijk modaal, de meest onverwachte soort vond ik nog de roek die ik vond in een groepje kraaien. Ik weet niet hoe bijzonder dat op Helgoland is maar ik had hem niet zien aankomen. Maar wat zou dat? Die jan van genten, die drieteenmeeuwen: fantastisch waren ze! Ze oogden als poedersuiker die over de kliffen was uitgestrooid. Overal op de kliffen zaten de jan van genten op wat voor hun nesten moet doorgaan. Prachtige jan van genten in alle soorten en maten: adulten, juvenielen, af en toe een paar tweede of derde kalenderjaar en ook nog aardig wat pullen. Waar je maar keek jan van genten. Er waren plekken waar je zowat naast de broedende jan van genten stond en je ze over het hekje heen bijna had kunnen aaien. Wat overigens niet is aan te bevelen want daar zijn ze niet van gediend en hun snavels zijn vervaarlijke wapens. Met tientallen stonden we ernaar te kijken, het leek de dierentuin wel dus nee, de klassieke natuurbeleving zoals die in alle rust en eenzaamheid dient te worden gebezigd, was het bepaald niet. Maar voortdurend de jan van genten om ons heen, in die prachtige vluchten ook, weinig ter wereld is mooier dan dat en ik had het niet willen missen. Het broedseizoen was voor de jannen duidelijk nog niet afgelopen. Ook de drieteenmeeuwen waren nog volop op de broedplaatsen. Minder prominent dan de jan van genten, minder in aantal en ook niet zo dichtbij, ze broeden verspreid wat lager op de rotsen, maar ook die waren het aanzien meer dan waard. Het zijn prachtige meeuwtjes en ze lieten zich geweldig zien. De alken en de zeekoeten konden we niet meer vinden, behalve wat groepjes zeekoeten vanaf de boot op volle zee. Voor hen was het broedseizoen inmiddels voorbij. Maar dat mocht de pret niet drukken. Toen we na vier uur op het eiland weer aan boord stapten voor de terugtocht, hadden we iets meegemaakt dat we niet snel weer zouden vergeten. En dat is, zeg ik altijd maar, toch waar het om gaat op vakantie. En niet alleen op vakantie natuurlijk.
Wat vooraf ging: Maandag, terwijl de anderen naar het luxe zwemparadijs waren, in mijn eentje een mooie tocht gemaakt naar en door de bossen bij Hagen: mooi ander aspect van de omgeving met ook een ander genre aan vogelsoorten. Boomkruiper, zwarte mees, roek, dat soort. Fraaie waterloop dwars door het bos, met weelderige oevers. En terug langs het kasteeltje van Lütetsburg, wat ook best mooi was. En 's middags eindelijk opkomend tij meegemaakt. Ik was aan de andere kant van de haven. Spectaculaire getijdentrek. Geen verrassende soorten, wel verrassende aantallen. De enkele regenwulpen waren er tientallen geworden, de rosse grutto's misschien wel honderden. Ook tientallen groenpootruiters, onder meer.
Dinsdag met zijn drieën naar Greetsiel gefietst. Mooi maar erg toeristisch stadje. Oogde heel erg Hollands, met een echte Hollandse molen, een grachtje en een haventje met vissersboten en klassieke Hollandse gevels erlangs. Daarna het achterliggende natuurgebied bezocht. De Hauener Putten en Leyhorn: rietvelden met plassen en aan de andere kant van de dijk kwelders en wad. Weer een scala aan nieuwe vakantiesoorten maar iets noemenswaardigs zat er niet tussen. Het geel met rode vuurtorentje van Pilsen was wel noemenswaardig.
Ondertussen is op het terrein hier langs het wad de rust weergekeerd. Maar niet voor lang want morgen arriveren de Vikingen.
Dit alles natuurlijk als inleiding op onze dagtocht naar Juist vandaag. Was een fijne tocht. Juist (spreek uit juust) is ook weer een bijzonder eiland. 17 kilometer lang, werd ons verteld, maar soms amper 500 meter breed. Al werd daarbij vermoedelijk de brede kwelder langs de Waddenkant niet meegerekend want die is in z’n eentje soms al zowat 500 meter breed. Maar toch, het eiland ligt als een smalle naald tussen Noordzee en Waddenzee. Als je vanaf het strand de zeereep beklimt, zie je meestal aan de andere kant meteen de Waddenzee alweer voor je. Het eiland is bijna volmaakt autoloos. Alleen politie, brandweer en de dokter hebben een auto. Mens en dier worden er vervoerd per paard en wagen. Verder heeft het, ook binnen de bebouwing, veel meer het eenvoudige, landelijke karakter dat we van onze Waddeneilanden kennen, al is er in Juist dorp langs zee ook een smalle strook met de allure van de sjieke grootstad die de Duitse eilanden zo kenmerkt, met barokke gevels, statige hoogbouw en een monumentaal en wit bepleisterd koepelhotel. Langs zee gewandeld, langs de kwelder, door de duinen en door het dichte moerasbos langs de Hammersee, restant van de dijkfoorbraak die in 1651 het eiland tijdelijk in tweeën brak. Ook het hoogste duin van de Oostfriese Waddeneilanden ligt op Juist, aldus Wikipedia. Maar lag dat niet ook al op Norderney? En op welk eiland dan nog meer? Zien we hier de uiting van een prestigestrijd tussen de eilanden? Al met al een mooie impressie gekregen van het eiland. Dat is net als Norderney uiteindelijk gewoon een mooi en natuurrijk Waddeneiland. Maar noemenswaardige soorten leverde het opnieuw niet op. Woensdag 31 juli 2024
Twee werelden, ja het is een klassiek concept maar ook hier: twee werelden. Aan de ene kant de Waddenkust, die zelf trouwens ook weer, zelfs in tweeërlei zin, uit meerdere werelden bestaat. Er is hier in Norddeich het evenementengebeuren met mensenmenigten, vliegerweide, kraampjes en podia, kunstmatige stranden en een boulevard met uitzichtplateau en trapjes naar het wad. En er is de rust en de pure natuur amper een kilometer verderop, met fraaie kwelders langs het wad. En er is natuurlijk het wad bij laagwater en het wad bij hoogwater, ook twee geheel verschillende werelden. Bij laagwater een uitgestrekte slikvlakte waar de ondergaande zon zo mooi op kan weerspiegelen, met slechts verspreid en meest ver weg wat groepjes vogels: wulpen, tureluurs, scholeksters, wat rosse grutto's, een paar regenwulpen en vooral kokmeeuwen. Heel vogelrijk is het er niet, veel minder vogelrijk dan ik het ken van de Nederlandse waddenkust. Zou dat ermee te maken kunnen hebben dat er relatief weinig Waddenzee is hier? Op sommige plekken is het nauwelijks twee kilometer naar Norderney. En weinig wad = weinig vogels. En bij hoogwater de zee die tegen het basalt aan klotst, met slechts een paar eiders op de golven en pakweg om de honderd meter een of twee oeverlopers, of soms drie, opvliegend van de dijkvoet af van de houten schotten die bij niet al te hoog water de Waddenzee hier in hoekige vlakken verdelen en bij hoogwater de dijk moeten beschermen tegen al te heftige golfslag. De tussenfase, opkomend of afgaand tij met vogels dichtbij op een smalle strook drooggevallen wad, maakte ik tot nu toe hier nog niet mee. Ik heb me daar het hoofd over gebroken. Het kan haast niet anders dan dat die fase maar kort duurt, dat het wad in no time vol of weer leeg loopt. Dat moet betekenen dat het wad hier heel vlak is, zodat een paar decimeter verhoging al zowat voldoende is om het hele wad te laten onderlopen. En bij laagwater zie je: dat klopt.
Daar tegenover staat die andere wereld: het binnenland. Het is een land van akkers en velden, van weilanden en graanakkers die er net niet zo schoon gestreken, net niet zo vlekkeloos uitzien als vaak bij ons, aaneengesmeed door stroken kreupelhout, boomlanen, snippertjes bos, half(?)natuurlijk waterloopjes soms met rijk begroeide oevers en een paar hoeves en boerenschuren, hier nog niet allemaal in gebruik als feriënwohnung. Hier heb je geelgors, af en toe kwartel en bruine kiekendief, en in de verte wouden van windmolens. Het is leeg hier, stil en wat dat betreft niet altijd zo heel anders dan het wad aan de andere kant van de dijk. Vanavond het gewenste, perfecte ommetje door dat landschap gevonden. Precies zoals hierboven beschreven, met daarbij nog de eerste invallende avondschemer.
Verder onder leiding van Esther de 'koeientocht' gemaakt, langs de Waddendijk heen en door de binnenlanden terug langs allerlei attractiepunten met informatiebordjes erbij, zoals een oude dijkdoorbraak, een plasje in het polderland of een boerenhoeve op een terp. Met Harriët naar het 'Natürstrand Hilgenriedersiel' gefietst, natuurgebied langs het wad een kilometer of 10 naar het oosten, met fraaie uitgestrekte kwelders. En met zijn allen naar Norden gefietst, onder andere naar het Teemuseum en onze inmiddels favoriete Konditorei. Alles bij zowat onafgebroken zonnig zomerweer, wat dat betreft treffen we het weer geweldig. Intussen is het buitenfilmfestival naadloos overgegaan in het brandweerfestival, met reuzenrad en eetkraampjes, live muziek tot na middernacht, stoere brandweerwagens en spectaculaire demonstraties, maar is dat ook alweer beëindigd en is in ieder geval vanavond de rust weergekeerd. Zondag 28 juli 2024
