Een prachtige lentedag, warm en zonnig, besteed aan een stukje Utrecht-pad. Vanaf landgoed De Boom door fraai landschap van bos en veld, bosranden, oude spoorbanen, de stille dijkjes van de Grebbenlinie grillig en ondoelmatig verheven boven strakke productieakkers van de Gelderse vallei. En een mooi lang stuk langs het valleikanaal. Meest onverharde wandelpaden. Smalle rietoevers, zingende karekieten, bloeiende acacia’s, zingende tuinfluiters, het dorpsplein van Scherpenzeel en de bus weer terug naar huis.
Een ommetje: je gaat de deur uit, en na zekere tijd keer je terug waar je vandaan komt. Na alle inspanningen geen meter opgeschoten: toppunt van inefficiëntie!
Inefficiëntie, dat doet tegenwoordig denken aan afnemende rentabiliteit. Aan verlies lijdende bedrijven, dalende beurskoersen, faillissementen, werkloosheid en economisch verval. Inefficiëntie, dat kan niet meer, in deze tijd, op straffe van crisis.
Maar inefficiëntie doet mij ook denken aan lekker lanterfanten, doelloos een beetje aanrommelen. Aan vrije tijd, aan plezier maken, aan vakantie. Aan lui onderuit in het zonnetje de tijd zijn gang laten gaan. Aan tochtjes maken met louter het eigen genoegen tot doel. De hele dag nietsnutten. En vogelen natuurlijk. En waar doe je al die dingen liever dan in landen als bijvoorbeeld Griekenland, Portugal en Ierland, Spanje en Italië, of IJsland natuurlijk?
Is het niet een veeg teken dat juist die landen waarheen we het liefst op vakantie gaan, nu ten onder dreigen te gaan in de eurocrisis? Landen waar nog ruimte en tijd in overvloed is, waar nog niet elke vierkante meter en elke minuut gepland is en gewijd aan productiviteit en winstmaximalisatie. Is dat niet wat we zoeken als we op vakantie zijn? En is dat niet juist in landen als Griekenland, Portugal en Ierland nog ruimschoots aanwezig? En in Spanje en Italië natuurlijk, en in IJsland niet te vergeten. Verband? Ik weet het ook niet hoor, ik vraag het me alleen maar af.
Inefficiëntie, dat is zo’n beetje de grootste doodzonde in de moderne economie, in de huidige tijd. Inefficiëntie mag niet, want daarmee verspil je kansen om productief te zijn, om winst te maken, om rendement op te brengen. Om geld te verdienen dus. Als je niet efficiënt bent, word je weggeconcurreerd, heb je economisch geen bestaansrecht meer. Inefficiëntie mag alleen, misschien, als we op vakantie zijn, in landen als Griekenland, Portugal en Ierland, Spanje en Italië, of IJsland natuurlijk. Of zelfs dan niet.
Ach, analytisch gezien valt hier vast wel het een en ander op aan te merken, maar het blijft wrang. En de eurocrisis lijkt daarmee wel een breekpunt te markeren in het menselijk doen en laten. Winstmaximalisatie is nu definitief de norm, maximale productie bij minimale kosten is absolute noodzaak. Efficiëntie dus, geen land, geen cultuur die daar nog aan ontkomt. Het beeld van de man die lui onderuit met breedgerande hoed over zijn hoofd voor de hete middagzon ligt te schuilen, is niet meer van deze tijd. Siësta? Hup aan het werk allemaal, geen tijd te verspillen. En geen ruimte te verspillen: elke vierkante meter moet planmatig en doelmatig besteed. Alles moet efficiënter. De zorg, het onderwijs, de dienstverlening: minder handen moeten meer productie leveren. Waar mogelijk worden dan ook mensen vervangen door automaten. Want uiteindelijk is natuurlijk de mens zelf de meest inefficiënte factor. De volmaakt efficiënte wereld zal er een zonder mensen zijn. Volledig geautomatiseerd. Maximale winst verzekerd.
21 mei 2011
Niet bij vogels alleen: Schepping
Geen opmerkingen:
Een reactie posten